Volgens een recente Europese bevraging (Eurobarometer) is 74% van de respondenten in België van mening dat de bestaande EU-normen voor luchtkwaliteit moeten worden aangescherpt. Luchtverontreiniging is inderdaad de grootste milieubedreiging voor de gezondheid. Ze is jaarlijks verantwoordelijk voor 6.500 vroegtijdige sterfgevallen in België. Bovendien beschouwt een zeer grote meerderheid van de Belgen de gevolgen van deze vervuiling, zoals ademhalingsziektes (94%), hart- en vaatziektes (85%) of astma (91%), als ernstig of zeer ernstig in ons land. Daarnaast bedreigt luchtvervuiling ook de kwaliteit van het milieu (bossen, ecosystemen en gewassen).
De voorgestelde herziening van de richtlijnen voor de luchtkwaliteit zal tegen 2030 tussentijdse EU-luchtkwaliteitsnormen vaststellen, die nauwer aansluiten bij de richtsnoeren van de Wereldgezondheidsorganisatie en voortdurend opnieuw zullen worden beoordeeld op basis van de meest recente wetenschappelijke, maatschappelijke en technologische gegevens. Bedoeling is om de EU op weg te zetten naar nul luchtvervuiling in 2050, wanneer de EU ook klimaatneutraal zou moeten zijn.
Economisch en financieel kan het voorstel van de Europese Commissie resulteren in een geschatte jaarlijkse brutowinst tussen 42 en 121 miljard euro in 2030, tegen een jaarlijkse kostprijs van minder dan 6 miljard euro.
Het voorstel schept ook meer duidelijkheid over toegang tot het gerecht, doeltreffende sancties en betere informatie over luchtkwaliteit voor het publiek. Europese burgers die door luchtvervuiling worden getroffen, krijgen bijvoorbeeld het recht om vergoed te worden voor schade veroorzaakt door inbreuken op de EU-luchtkwaliteitsregels, of zouden zich kunnen laten vertegenwoordigen door niet-gouvernementele organisaties in collectieve schadevergoedingsacties.
De voorstellen van de Commissie laten het aan de nationale en lokale autoriteiten over om te bepalen welke specifieke maatregelen zij zullen nemen om aan de normen te voldoen. De nieuwe wetgeving zal de autoriteiten bij deze taak helpen door de bepalingen inzake monitoring van de luchtkwaliteit, modellering en verbetering van luchtkwaliteitsplannen te versterken.
De herziene richtlijn voor de behandeling van stedelijk afvalwater zal de Europeanen in staat stellen te genieten van schonere rivieren, meren, grondwater en zeeën, terwijl de behandeling van afvalwater kostefficiënter wordt. De herziene richtlijn betreffende de behandeling van stedelijk afvalwater stelt met name verschillende verbeteringen voor die tot de bescherming van de gezondheid en het milieu zullen bijdragen, waaronder de verplichting om voedingsstoffen in afvalwater terug te winnen, nieuwe normen voor micro-verontreinigingen en nieuwe eisen voor microplastics.
De verplichtingen op het gebied van waterzuivering worden uitgebreid naar kleine steden van 1.000 inwoners (tegenover 2.000 inwoners nu). Om de hevige regenval, die vaker voorkomt door de klimaatverandering en waardoor België zwaar werd getroffen, beter te beheersen, stelt de Commissie ook voor om geïntegreerde waterbeheerplannen op te stellen in de grote steden. Een nieuwe uitgebreide aansprakelijkheidsregeling zal producenten, met name van geneesmiddelen en cosmetica, verplichten om de kosten van verwijdering te dragen in overeenstemming met het principe "de vervuiler betaalt". Ten slotte zullen nieuwe monitoringstandaarden het mogelijk maken om de aanwezigheid in afvalwater van verschillende virussen, waaronder CoV-SARS-19 (Covid-19), en antimicrobiële resistentie, te detecteren.
De afvalwatersector heeft ook een aanzienlijk onbenut potentieel voor de opwekking van hernieuwbare energie of de productie van meststoffen. EU-lidstaten zouden daarom verplicht worden verontreiniging bij de bron op te sporen om de mogelijkheden voor het hergebruik van slib en behandeld afvalwater te vergroten en zo verlies van hulpbronnen te voorkomen. Om optimaal gebruik te maken van afvalwater als hulpbron, wordt voorgesteld te streven naar energieneutraliteit van de sector in 2040 en de kwaliteit van slib te verbeteren, teneinde het intensiever te kunnen hergebruiken en zo tot een meer circulaire economie bij te dragen.
De veranderingen zullen naar schatting leiden tot een kostenstijging van 3,8% (tot 3,8 miljard euro per jaar in 2040) voor een voordeel van meer dan 6,6 miljard euro per jaar, met een positieve kosten-batenverhouding in België en alle andere lidstaten.
Op basis van actuele wetenschappelijke gegevens stelt de Commissie voor om de lijsten van verontreinigende stoffen, die strenger moeten worden gecontroleerd in oppervlaktewater en grondwater, bij te werken. Vijfentwintig stoffen met bewezen problematische effecten op de natuur en de menselijke gezondheid zullen aan de lijsten worden toegevoegd, waaronder:
- PFAS gebruikte in keukengerei, kleding en meubels, blusschuim en producten voor lichaamsverzorging;
- een reeks pesticiden en afbraakproducten van pesticiden, zoals glyfosaat;
- bisfenol A, een weekmaker en bestanddeel van plastic verpakkingen;
- een aantal geneesmiddelen die worden gebruikt als pijnstillers en ontstekingsremmers, en als antibiotica.
Bovendien zullen de normen voor zestien verontreinigende stoffen die al onder de regelgeving vallen, waaronder zware metalen en industriële chemische stoffen, worden bijgewerkt en aangescherpt. De nieuwe regels erkennen ook de cumulatieve of gecombineerde effecten van mengsels.
De voorstellen zijn een grote stap voorwaarts in de verwezenlijking van de ambitie van de Europese Green Deal, om vervuiling uiteindelijk tot nul te reduceren. Ze reageren ook op specifieke verzoeken van de Conferentie over de toekomst van Europa.
Meer info
- Persbericht
- Vragen en antwoorden over de nieuwe luchtkwaliteitsregels
- Vragen en antwoorden over de nieuwe EU-regels betreffende oppervlaktewater- en grondwaterverontreiniging
Bijzonderheden
- Datum publicatie
- 26 oktober 2022
- Auteur
- Vertegenwoordiging in België