Een rechtvaardige en duurzame economie : Commissie verplicht bedrijven om mensenrechten en milieu in mondiale waardeketens te eerbiedigen

Bedrijven zijn essentiële partners in de opbouw van een duurzame economie en samenleving. Ze hebben de sleutels in handen, en eveneens de verantwoordelijkheid, om negatieve gevolgen van hun activiteiten voor zowel mensenrechten als voor het milieu vast te stellen en waar nodig te voorkomen, beëindigen of reduceren.

De Commissie doet daarom een voorstel dat ondernemingen een zorgvuldigheidsplicht oplegt op het gebied van duurzaamheid: zij zullen negatieve gevolgen voor de mensenrechten en het milieu moeten voorkomen. Op die manier wil de Commissie de groene transitie bevorderen en de mensenrechten in Europa en daarbuiten beschermen. Voor bedrijven bieden deze nieuwe regels rechtszekerheid en een gelijk speelveld. Voor consumenten en beleggers zorgen ze voor meer transparantie.

Een aantal lidstaten heeft al nationale regels ingevoerd, en sommige bedrijven hebben op eigen initiatief maatregelen genomen. Er zijn echter verbeteringen nodig op grotere schaal, die met vrijwillige maatregelen moeilijk te realiseren zijn.

Om aan de zorgvuldigheidsplicht voor het bedrijfsleven te voldoen, moeten bepaalde ondernemingen:

passende zorgvuldigheid in hun beleid integreren,
feitelijke of potentiële negatieve gevolgen voor de mensenrechten en het milieu in kaart brengen,
potentiële effecten voorkomen of reduceren,
daadwerkelijke effecten beëindigen of tot een minimum beperken,
een klachtenprocedure vaststellen en in stand houden,
de effectiviteit van het beleid en de maatregelen inzake passende zorgvuldigheid monitoren,
en in het openbaar communiceren over passende zorgvuldigheid.

Concreter betekent dit dat mensenrechten die in internationale overeenkomsten opgenomen zijn, doeltreffender moeten worden beschermd. Werknemers hebben bijvoorbeeld recht op een veilige en gezonde werkomgeving. Daarnaast zal dit voorstel negatieve milieueffecten voorkomen, die in strijd zijn met belangrijke milieuovereenkomsten.

De ondernemingen waarop de regels van toepassing zijn, zullen passende maatregelen moeten nemen (een inspanningsverplichting), die in overeenstemming zijn met de ernst en de waarschijnlijkheid van de diverse effecten, de maatregelen die het bedrijf in de specifieke omstandigheden ter beschikking staan en de noodzaak om prioriteiten te stellen.

Elke lidstaat moet een instantie aanduiden die moet toezien op deze nieuwe regels en in geval van niet-naleving een boete kan opleggen. Slachtoffers kunnen bovendien gerechtelijke stappen ondernemen voor vergoeding van geleden schade die had kunnen worden voorkomen als passende zorgvuldigheidsmaatregelen waren genomen.

Verder moeten grote ondernemingen een plan hebben om ervoor te zorgen dat hun bedrijfsstrategie verenigbaar is met de beperking van de opwarming van de aarde tot 1,5 °C, in overeenstemming met de Overeenkomst van Parijs.

Om ervoor te zorgen dat passende zorgvuldigheid integraal deel uitmaakt van het ondernemingsproces, moeten bestuurders van ondernemingen erbij worden betrokken. Het voorstel introduceert daarom voor bestuurders ook de plicht om de uitvoering van de passende zorgvuldigheid op te zetten en te controleren en deze in de bedrijfsstrategie op te nemen. Bovendien moeten bestuurders bij het vervullen van hun plicht om in het belang van de onderneming te handelen, rekening houden met de mensenrechten, klimaatverandering en de gevolgen van hun beslissingen voor het milieu. Als bestuurders van ondernemingen een variabele beloning krijgen, betekent dat voor hen een stimulans om klimaatverandering te helpen bestrijden door dat doel in het ondernemingsplan op te nemen.

Het voorstel omvat ook begeleidende maatregelen ter ondersteuning van alle ondernemingen, met inbegrip van kmo's, waarvoor de regels indirect gevolgen kunnen hebben. De maatregelen voorzien ook in het opzetten van individuele of gezamenlijke specifieke websites, platforms of portalen en in de mogelijkheid om kmo's financiële steun te verlenen. Om ondernemingen te ondersteunen, kan de Commissie richtsnoeren vaststellen, onder meer voor modelcontractbepalingen. De Commissie kan de ondersteuning die lidstaten bieden, aanvullen met nieuwe maatregelen, onder meer om ondernemingen in derde landen te helpen.

Als onderdeel van haar pakket voor een rechtvaardige en duurzame economie presenteerde de Commissie ook een mededeling over waardig werk wereldwijd. Het pakket schetst het interne en externe beleid dat de EU toepast om wereldwijd voor fatsoenlijk werk te zorgen, en stelt deze doelstelling centraal in een inclusief, duurzaam en veerkrachtig herstel van de pandemie.

Volgende stappen

Het voorstel zal ter goedkeuring worden voorgelegd aan het Europees Parlement en de Raad. Na goedkeuring hebben de lidstaten twee jaar de tijd om de richtlijn in nationaal recht om te zetten en de teksten in kwestie aan de Commissie mee te delen.

Meer informatie

Bijzonderheden

Datum publicatie: 23 februari 2022