Op 20 maart heeft de Commissie een actieplan bekendgemaakt om samen met de lidstaten en de sociale partners het tekort aan arbeidskrachten en vaardigheden op te lossen. Dat gebeurt in het kader van de strategie om het concurrentievermogen en de economische en sociale veerkracht van de EU te versterken.
Het tekort aan arbeidskrachten en vaardigheden loopt al bijna tien jaar op in alle lidstaten. Die trend zal waarschijnlijk doorzetten als gevolg van demografische veranderingen en de stijgende vraag naar specifieke vaardigheden voor de digitale en groene transitie. Uit een Eurobarometer-enquête van vorig jaar is gebleken dat 63% van de kmo’s moeite heeft om het nodige talent aan te werven. Tegen 2030 zullen er naar verwachting ongeveer 3,5 miljoen nieuwe jobs komen in de sector hernieuwbare energie. De Europese Commissie telt vandaag echter 42 knelpuntberoepen in de EU.
In het actieplan worden maatregelen op vijf belangrijke vlakken voorgesteld, die spoedig van kracht moeten gaan op het niveau van de EU, de lidstaten en de sociale partners:
- ondervertegenwoordigde personen integreren in de arbeidsmarkt;
- vaardigheden ontwikkelen door het niveau van opleidingen en curricula te verbeteren;
- de arbeidsomstandigheden in bepaalde sectoren verbeteren;
- eerlijke mobiliteit binnen de EU voor werknemers en lerenden bevorderen;
- internationaal talent aantrekken.
Volgens de Commissie zijn die maatregelen essentieel om duurzame en veerkrachtige economische groei in de EU te stimuleren en tegelijk de kansen van de groene en digitale transitie maximaal te benutten. De belangrijkste maatregelen van het actieplan zijn onder meer de financiering van nieuwe projecten om langdurige werkloosheid tegen te gaan en de vaardigheden te versterken van jongeren die werkloos zijn en geen opleiding volgen, de oprichting van 100 kenniscentra voor beroepsopleiding tegen 2027 en het aangaan van nieuwe partnerschappen voor vaardigheden.
Daarnaast moedigt de Commissie ook de lidstaten aan om regelmatig uitwisselingen te organiseren binnen het Comité voor de werkgelegenheid en het Comité voor sociale bescherming. Bovendien roept ze de lidstaten op om hun onderwijsprogramma’s te herzien, om door te gaan met de hervorming van uitkerings- en belastingstelsels en om de coördinatie van hun socialezekerheidsstelsel verder te digitaliseren. De Commissie moedigt de lidstaten ook aan om de aanbeveling van de Raad over “de verbetering van de mobiliteit van talent en vaardigheden onder jongeren” snel aan te nemen.
Tegelijk verbinden de sociale partners zich er in het kader van dit actieplan toe de kwaliteit van opleiding en werkgelegenheid voor jongeren in de EU te verbeteren, vooral wat beroepsopleiding via stages betreft. “Hoogwaardige stages” bieden jongeren praktische werkervaring en bevorderen de ontwikkeling van vaardigheden en de toegang tot hoogwaardige jobs. Ze spelen een cruciale rol in de strijd tegen het huidige tekort aan arbeidskrachten en vaardigheden in de EU. Werkgevers kunnen dankzij hoogwaardige stages ook jong talent in de EU aantrekken, opleiden en behouden.
In de context van stages heeft de Commissie ook een nieuw wetgevingspakket voorgesteld voor een betere arbeidskwaliteit voor jongeren in de EU. Dat nieuwe wetgevingspakket is afgestemd op de desbetreffende resoluties van het Europees Parlement, de “Conferentie over de toekomst van Europa” en het “Europees Jaar van de jeugd”. Het pakket bestaat hoofdzakelijk uit twee richtlijnen: de ene om de arbeidsomstandigheden van stagiairs te verbeteren en verborgen arbeid tegen te gaan, de andere ter herziening van de aanbeveling uit 2014 door stagiairs een betere kwaliteit en inclusie te garanderen, met inbegrip van een billijke beloning en toegang tot sociale bescherming.
De eerste richtlijn beoogt het beginsel van non-discriminatie van stagiairs te herbevestigen, misbruik van stages als reguliere arbeid te voorkomen en werknemersvertegenwoordigers in staat te stellen als gemachtigde vertegenwoordigers van stagiairs op te treden. In de tweede richtlijn wordt gepleit voor een billijke beloning, toegang tot sociale bescherming, gepersonaliseerd mentorschap, gelijke toegang tot stages, hybride werken en telewerken met geschikte apparatuur, en betere inzetbaarheid na een stage.
Context
Het actieplan om het tekort aan arbeidskrachten en vaardigheden op te lossen, maakt deel uit van het “Europees Jaar van de Vaardigheden” en bouwt voort op de top van de sociale partners in Val Duchesse op 31 januari 2023. Het is gebaseerd op bestaande initiatieven binnen de EU en de lidstaten, maar ook op andere initiatieven, zoals de 65 miljard euro aan EU-middelen voor programma’s ter ontwikkeling van vaardigheden. Het doel is om tegen 2030 de EU-doelstellingen voor vaardigheden en werkgelegenheid te verwezenlijken: 78% van de bevolking heeft een baan en 60% van de volwassenen volgt jaarlijks een opleiding.
Wat werkgelegenheid en stages voor jongeren betreft, heeft de Raad van de EU in 2014 een “kwaliteitskader voor stages” vastgesteld, waarin 21 niet-bindende beginselen werden voorgesteld om hoogwaardige stages in de EU te verzekeren. Uit een evaluatie van de Europese Commissie in 2023 is gebleken dat er op dat gebied vooruitgang is geboekt, maar dat een aantal tekortkomingen moeten worden aangepakt, zoals de toepassing, monitoring en handhaving van de kwaliteitsbeginselen in het kader van stages. De vraag naar stages in de EU groeit: er zijn 3,1 miljoen stagiairs, onder wie 1,6 miljoen betaald, en tegen 2030 wordt een groei met 16% voorspeld. De Commissie is dan ook van mening dat die uitdagingen vandaag moeten worden aangepakt.
Meer info
Bijzonderheden
- Datum publicatie
- 21 maart 2024
- Auteur
- Vertegenwoordiging in België