De nieuwste economische prognoses laten zien hoe de Belgische economie – zoals de rest van de EU – na een sterke eerste jaarhelft nu in een meer uitdagende fase is terechtgekomen. Het snelle en goed gecoördineerde beleidsoptreden in Europa tijdens de COVID-19-pandemie heeft geloond. Nu stelt de weerslag van de Russische invasie van Oekraïne de EU voor meervoudige en complexe uitdagingen. Historisch hoge energieprijzen, hoge inflatiecijfers, aanbodtekorten, toenemende schulden en stijgende kredietkosten werken negatief uit op de activiteiten van bedrijven en tasten de koopkracht van huishoudens aan. Voor België betekent dit dat de economische groei zal vertragen van 2,8% in 2022 naar 0,2% in 2023 en 1,5% in 2024. Inflatie blijft hoog maar zal dalen, van 10.4% dit jaar tot 6.2% en 3.3% in 2023 en 2024.
Deze uitdagingen vergen een gecoördineerde aanpak om een adequate en betaalbare energievoorziening te garanderen, de economische en financiële stabiliteit veilig te stellen en kwetsbare huishoudens en bedrijven te beschermen, zonder dat dit ten koste gaat van de houdbaarheid van de overheidsfinanciën. Tegelijk moet er snel worden gehandeld om potentiële groei en banencreatie impulsen te geven en resultaten te boeken met de groene en digitale transitie. Economische beleidscoördinatie via het Europees Semester zal België helpen om deze doelstellingen te bereiken door prioriteiten te stellen en duidelijke en goed gecoördineerde beleidsadviezen te geven voor het komende jaar. In nauw verband daarmee zorgt de implementatie van de door de EU gefinancierde Faciliteit voor Herstel en Veerkracht voor een gestage stroom aan investeringen (€4,5 miljard in België) en ondersteuning voor ambitieuze hervormingen tot 2026. Daarbovenop maakt REPowerEU extra middelen vrij om onafhankelijk te worden van Russische fossiele brandstoffen en om energiearmoede te voorkomen.
Wat is het herfstpakket?
Dit is een reeks documenten van de Commissie die ieder jaar worden vrijgegeven in het najaar. Erin zit onder andere de Jaarlijkse duurzame-groeianalyse, die de EU-beleidsprioriteiten uitzet. Dit jaar gaat het vooral om de verdere versterking van gecoördineerde EU-beleidsreacties om de negatieve gevolgen van energieschokken op korte termijn te dempen, en om het versterken van de sociale en economische veerkracht voor duurzame en inclusieve groei op middellange termijn.
Daarnaast omvat het pakket ook aanbevelingen voor de eurozone, over onderwerpen die invloed hebben op het functioneren van de eurozone als geheel. Lidstaten worden bijvoorbeeld aanbevolen om te vermijden dat hun begrotingsbeleid inflatie omhoogduwt, door steun aan de meest kwetsbare gezinnen en ondernemingen in context van de energiecrisis te coördineren zodat die kostenefficiënt, tijdelijk en gericht is, bijvoorbeeld via een tweesporenmodel voorgesteld door de Europese Commissie. Tegelijk blijven landen best investeren in de groene en digitale transitie en voor een veerkrachtige samenleving. Loonontwikkelingen zouden een balans moeten bewaren tussen koopkrachtondersteuning en versterkende effecten op inflatie. Ook een beter actief arbeidsmarktbeleid, een sterker sociaal overleg en een verbetering van het ondernemersklimaat worden aanbevolen.
Het waarschuwingsmechanismeverslag is een screening om mogelijke macro-economische onevenwichtigheden op te sporen. Het geeft aan voor welke lidstaten diepgaande evaluaties nodig zijn om na te gaan of deze geconfronteerd worden met onevenwichtigheden die beleidsoptreden vergen. Voor België is er dit jaar geen extra evaluatie nodig, maar wel voor 17 andere lidstaten.
Het voorstel voor het gezamenlijk verslag over de werkgelegenheid bevestigt dat de EU-arbeidsmarkt volledig hersteld is van de COVID-19-pandemie en sterk presteert. Toch hebben jongeren, vrouwen en kwetsbare groepen, zoals mensen met een handicap of een migratieachtergrond, verdere ondersteuning nodig om de arbeidsmarkt te betreden. Het beleid om werkers te helpen veelgevraagde vaardigheden te verwerven, moet worden versterkt om de risico's op grote tekorten aan werknemers en vaardigheden te verminderen en om eerlijke loopbaantransities te ondersteunen, met name in de context van de groene en digital transitie.
In de verslagen over het post-programmatoezicht wordt de terugbetalingscapaciteit beoordeeld van lidstaten die programma's voor financiële bijstand hebben doorlopen. Uit de verslagen over het post-programmatoezicht voor Ierland, Griekenland, Spanje, Cyprus en Portugal blijkt dat deze vijf lidstaten in staat blijven hun uitstaande schuld af te lossen.
Advies over het Belgische ontwerpbegrotingsplan
Tenslotte publiceert de Europese Commissie ook iedere herfst adviezen over de ontwerpbegrotingsplannen van de lidstaten in de eurozone. Ze kijkt daarbij in het bijzonder naar hoever de plannen ingaan op aanbevelingen van de Raad van juli 2022. Daarbij wordt rekening gehouden met het feit dat de algemene ontsnappingsclausule van het stabiliteits- en groeipact in 2023 van toepassing blijft. Lidstaten met een hoge schuld kregen de aanbeveling een prudent begrotingsbeleid te voeren, met name door de groei van nationaal gefinancierde primaire lopende uitgaven te beperken tot een niveau onder de potentiële outputgroei op middellange termijn.
Aangezien dit niet het geval is in België, meent de Commissie dat de evolutie van lopende uitgaven niet in lijn is met de aanbevelingen van de Raad. De hoge uitgaven worden in grote mate gedreven door structurele uitdagingen zoals hoge pensioen- en zorguitgaven, alsook door de indexering van ambtenarenlonen en sociale uitgaven. Daarnaast zijn de meeste steunmaatregelen in België niet voldoende gericht op kwetsbare gezinnen en bedrijven en bewaren ze onvoldoende prijssignalen om energie te besparen. Er is een risico op hoger dan voorziene uitgaven in 2023 indien deze maatregelen voorbij het voorjaar worden verlengd. De Commissie voorziet op basis van de huidige informatie een begrotingstekort van 5,2% van het BBP in 2022, 5,8% in 2023 en 5,1% in 2024. De schuldgraad van België groeit verder tot 107,9% van het BBP in 2023 en 108,6% in 2024.
België plant wel om nationaal gefinancierde investeringen op peil te houden, en het land heeft beperkte vooruitgang geboekt in structurele hervormingen, bijvoorbeeld wat betreft het belastingstelsel en de budgettaire houdbaarheid van langetermijnzorg. Over het algemeen acht de Commissie het Belgische ontwerpbegrotingsplan daarom gedeeltelijk in lijn met de aanbevelingen van de Raad.
De Commissie nodigt België uit om in het kader van de nationale begrotingsprocedure de nodige maatregelen te treffen om hun begroting voor 2023 volledig in overeenstemming te brengen met de aanbevelingen van de Raad.
Meer info
- Persbericht - Coördinatie economisch beleid: Commissie geeft handvatten om energiecrisis te helpen aanpakken en Europa groener en digitaler te maken
- Vragen en antwoorden over het Europees semester 2023: Najaarspakket (in het Engels)
- Ontwerpbegrotingsplan van België
- Advies over het Belgische ontwerpbegrotingsplan (in het Engels)
Bijzonderheden
- Datum publicatie
- 22 november 2022
- Auteur
- Vertegenwoordiging in België