Sinds 1958 bundelen de lidstaten van de Europese Unie een deel van hun middelen om samen projecten uit te voeren die een verschil maken in het leven van de Europese burgers en die het nationale niveau overstijgen. De financiële middelen van de EU worden onder meer geïnvesteerd in voedselzekerheid en het behoud van natuur en biodiversiteit, in de ontwikkeling van de regio's en het cohesiebeleid, in onderzoek en innovatie, en in de strijd tegen fraude en grensoverschrijdende criminaliteit. Dit stelt Europa in staat te concurreren met andere wereldspelers, beter dan wanneer elk EU-land afzonderlijk zou optreden.
Voor België, een van de oprichtende landen van de Europese Unie, heeft de EU-begroting een fundamentele rol gespeeld bij de modernisering van de economie. België is een van de landen die het meeste baat hebben bij de interne markt. De Belgische economie heeft vooral geprofiteerd van de Europese structuur- en investeringsfondsen, die hebben bijgedragen tot de ontwikkeling van de uitgebreide vervoersnetwerken die we vandaag kennen en die het vrije verkeer van goederen, diensten, kapitaal en personen binnen de interne markt mogelijk maken. Op het gebied van mobiliteit en vervoer heeft de EU 13 miljoen euro bijgedragen aan projecten die de luchthaven Brussel-Nationaal verbinden met het Belgische spoorwegnet en, via hogesnelheidsnetwerken, met grote steden als Parijs, Amsterdam, Londen en Keulen.
Overige gegevens over EU-fondsen in België
Belgische website van de Europese structuur- en investeringsfondsen
De afgelopen decennia hebben de honderden miljoenen euro’s aan Europese investeringen in wetenschappelijk onderzoek in België, dat een zeer goede reputatie heeft, er mede voor gezorgd dat honderden bedrijven in België konden uitbreiden en duizenden banen creëren.
De Europese begroting maakt creatie en transformatie mogelijk. Zij geeft Europese burgers in moeilijkheden ook bescherming door steun aan werkzoekenden en kansarmen, bijvoorbeeld via het Europees sociaal fonds. Het Europees Fonds voor aanpassing aan de globalisering heeft 4,6 miljoen euro steun beschikbaar gesteld om meer dan 2000 voormalige werknemers van Caterpillar Solar Gosselies en zijn onderaannemers te helpen weer werk te vinden. Hetzelfde fonds hielp 1500 ontslagen werknemers van het luchtdienstenbedrijf Swissport weer werk te vinden.
De EU-begroting beschermt ook ons milieu: Via het Natura 2000-programma speelt zij bijvoorbeeld een belangrijke rol bij de instandhouding van natuurparken in Wallonië.
Hoe functioneert de EU-begroting in België?
In België vult de EU-begroting de federale en/of gewestelijke begroting aan wanneer het efficiënter is om geld op EU-niveau uit te geven dan op lokaal, regionaal of nationaal niveau.
In 2020 droeg België 6,595 miljard euro bij aan de EU-begroting.
In datzelfde jaar ontving zij 9,0515 miljard euro uit de EU-begroting, uitgesplitst als volgt:
- 5,0944 miljard euro voor administratieve uitgaven
- 2,2948 miljard euro voor slimme en inclusieve groei
- 919,9 miljoen euro voor veiligheid en burgerschap
- 742,3 miljoen euro voor duurzame groei
- 0,1 miljoen euro als "speciale instrumenten"
Interactieve tool voor de uitgaven en ontvangsten van de EU 2014-2020
Naast rechtstreekse EU-financiering bieden de interne markt en de Europese integratie België talrijke voordelen. Dankzij de toegang tot de interne markt kunnen Belgische bedrijven vrij handel drijven in de EU en krijgen zij toegang tot een markt van ongeveer 450 miljoen consumenten. De Belgische uitvoer van goederen is vooral bestemd voor de Europese Unie (EU-27 zonder het Verenigd Koninkrijk), met een aandeel van 62,3% in 2021 (Overzicht van de Belgische economie – Conjunctuurnota van augustus 2022).
In welke sectoren investeert de EU vooral in België?
In de periode 2014-2020 heeft de EU-begroting financiële steun verleend aan studenten, wetenschappers, landbouwers, niet-gouvernementele organisaties (ngo’s), kleine en middelgrote ondernemingen (kmo’s), steden, regio’s, werknemers, werkzoekenden en vele andere begunstigden in België. De belangrijkste uitgavencategorieën waren administratieve uitgaven (vanwege de aanwezigheid van de EU-instellingen in Brussel, wat betekent dat het overgrote deel van de investeringen uit de EU-begroting voor administratief beheer plaatsvindt in België) steun voor groei en werkgelegenheid, met inbegrip van onderzoek en innovatie, en landbouw.
Informatieblad:De EU-begroting in mijn land – België
Hoe de EU België ondersteunt op belangrijke beleidsterreinen
EU-begroting 2021-2027
Wegens de coronapandemie heeft de Europese Unie haar langetermijnbegroting voor 2021-2027 verhoogd. Met het instrument voor tijdelijk herstel Next Generation EU is 1800 miljard euro beschikbaar gesteld om de door de pandemie veroorzaakte schade te beperken en de Europese Unie te helpen sterker en veerkrachtiger uit de crisis te komen. Het door de Europese Commissie op 23 juni 2021 aangenomen plan voor herstel en veerkracht voor België beschikt over een budget van 5,9 miljard euro.
EU-herstelplan en Next Generation EU voor België
De EU-begroting als drijvende kracht achter het herstelplan voor Europa
Uitgaven en ontvangsten van de EU per land
Langetermijnbegroting van de EU voor 2021-2027
Hoe functioneert de begroting op EU-niveau?
De EU-begroting is voornamelijk bestemd voor investeringen, en is daarom gebaseerd op een uitgavenplan voor de lange termijn, het zogeheten meerjarig financieel kader (MFK). Het MFK wordt vastgesteld voor een periode van vijf tot zeven jaar en stelt de jaarlijkse maximumbedragen (plafonds) vast die de EU aan elke uitgavencategorie (begrotingsonderdeel) kan besteden.
De EU-begroting komt iedereen ten goede, niet alleen door deel uit te maken van de interne markt, maar ook door samen uitdagingen aan te gaan, zoals de strijd tegen de klimaatverandering, de versterking van de digitale soevereiniteit en de respons op de coronacrisis.
De jaarlijkse EU-begroting wordt op democratische wijze vastgesteld door de Europese Commissie, de EU-landen (vertegenwoordigd in de Raad) en het Europees Parlement:
- De Europese Commissie stelt een ontwerp van jaarlijkse begroting voor
- De nationale regeringen (die de Raad van de EU vormen) en het Europees Parlement (dat de EU-burgers vertegenwoordigt) kunnen dit wijzigen
- De nationale regeringen (Raad van de EU) en het Europees Parlement (dat de EU-burgers vertegenwoordigen) moeten het voorstel goedkeuren.
Waar komt het geld vandaan?
De begroting wordt gefinancierd met:
- een percentage van het bruto nationaal inkomen (bni) van elk land, dat de welvaart ervan weerspiegelt
- douanerechten op invoer van buiten de Europese Unie
- een klein deel van de door elk EU-land geïnde btw
- een bijdrage op basis van de hoeveelheid niet-gerecycleerd plastic verpakkingsafval in elk land (sinds 2021)
- andere inkomsten, waaronder de financiële bijdrage van niet-EU-landen voor hun deelname aan bepaalde programma’s, rente bij betalingsachterstand en boetes, en overschotten van het voorgaande jaar
- Om Next Generation EU te financieren, trekt de Europese Commissie op de kapitaalmarkten middelen aan die op lange termijn (tot 2058) zullen worden terugbetaald.
Wie beslist hoe het geld wordt besteed?
Periode 2021-2027:
- Ongeveer driekwart van de middelen wordt door de nationale autoriteiten en de Europese Commissie gezamenlijk uitgegeven (gedeeld beheer).
- Ongeveer 18% van de EU-begroting wordt besteed door de Europese Commissie of haar agentschappen en delegaties (direct beheer).
- Andere internationale organisaties, nationale agentschappen of derde landen beheren 8 % van de EU-begroting (indirect beheer).
- Voor Next Generation EU wordt 90% van de middelen verdeeld via de faciliteit voor herstel en veerkracht. Deze faciliteit verstrekt subsidies en leningen ter ondersteuning van hervormingen en investeringen in de EU-landen voor een totale waarde van 723,8 miljard euro.
De Commissie draagt de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de volledige begroting en moet ervoor zorgen dat elke uitgegeven euro wordt geregistreerd en verantwoord.
- De rekeningen worden achteraf gecontroleerd door de Commissie, de nationale regeringen en andere organisaties, en er worden maatregelen genomen om eventuele tekortkomingen of fouten te verhelpen.
- Tot slot stemt het Europees Parlement (namens de EU-burgers) om de manier waarop de Commissie de begroting ten uitvoer heeft gelegd, goed te keuren (de "kwijting").
De levenscyclus van de jaarbegroting van de EU
De EU beschikt ook over een aantal organen en instrumenten om op transparante wijze te communiceren en misbruik van EU-middelen, corruptie, belastingfraude en daarmee verbonden parktijken, of ernstig wangedrag binnen de EU-instellingen op te sporen, te onderzoeken en te bestraffen.
Levenscyclus van de jaarbegroting van de EU
Fraudebestrijdingsmaatregelen van de EU
Nuttige links
- De EU-begroting in één oogopslag
- Wetgeving over de EU-begroting
- Wie krijgt er geld van de EU?
- Voordelen van de EU-begroting Hoe de EU-begroting 2021-2027 ten goede komt van landen, burgers en bedrijven
- Factcheck over de EU-begroting Weinig bekende feiten over de omvang van de EU-begroting, hoe geld wordt besteed om het leven van de Europese burgers te verbeteren en hoe u er baat bij kunt hebben.
- Financiering en subsidies